Follow us on:

Facebook Twitter LinkedIn YouTube

Archive -National Assembly

‘Leta nou nasyon ozordi i tel ki i permet nenport ki dimoun vin sa ki i anvi vini’ – Marie-Antoinette Rose |03 March 2015

“Leta nou nasyon ozordi i permet ki nenport ki, san okenn kriter, aspire vin en minis, vin en manm Lasanble Nasyonal, vin en dirizan politik parmi lezot ki i anvi vini akoz nou demokrasi i enn ki vibran.”

Se koumsa ki dirizan zafer gouvernman dan Lasanble Nasyonal, Marie-Antoinette Rose, ti konmans son reaksyon lo diskour Leta Lanasyon ki Prezidan James Michel ti prezante dan Lasanble Zedi pase.

Manmzel Rose ti dir ki pour bann ki anvi vin prezidan, menm si i kapab annan plizyer dimoun, i selman kapab annan enn ki ganny elekte, enn ki kapab dirize, enn ki konn dirize e enn ki annan sa pasyon pour dirize.

“Alafen dizour lepep Seselwa i merit en zonm senp, enn travayan pour diriz nou ver lavenir, akoz nou pase in enn ki difisil. Kot nou sorti, nou pa oule retournen. Nou pa oule retourn dan lepok napa.

“Leta nou nasyon i montre tre klerman ki Sesel in reisi bouz lo semen progre apre son progranm reform an 2008. Bann dimoun ozordi ki pe koz lo nou lekonomi, annou pa bliy nou pase. Annou pa bliy lepok napa, lepok leve 4er bomaten pour al rod forex, lepok kot nou ti’n tourn otour fayit,” Manmzel Rose ti dir.

I ti fer remarke ki a sa lepok, i annan politisyen ki ti kritik reform ekonomik nou pei, ti bonbard tou desizyon ki Parti Lepep ti pran, ki ti fer lamars dan semen avek bi destabiliz nou pei…

“Listwar in prouve ki Prezidan James Michel ti korek dan son desizyon pour anmenn sanzman fondamantal dan nou pei, e ki sa bann dimoun ki ti pe zis kritike, ti napa okenn nosyon ki mannyer sa reform ti pou aport fri pour nou pei. Se sa ki separ politisyen ki kapab e konn dirize e politisyen Cowboy ki zis shoot down tou keksoz ki arive dan nou pei san okenn propozisyon konkret e solid.

Alors pwen refleksyon pour Seselwa se lekel ki’n tir nou dan sa sitiasyon si pa Parti Lepep?” i ti azoute.
I ti eksplike ki leta nou nasyon i endike ki Parti Lepep in reisi negosye avek bann Paris Club pour ki en parti nou det in ganny transformen, negosyasyon ki ler nou ti konmanse ti tre difisil.

“Ozordi, Prezidan Michel, atraver son bann voyaz, in demontre ki tou sa demars in aport fri. In prouv avek tou lezot, ki zot ti mal dan zot panse, e ki zot ti’n mal kalkile ler zot ti krwar ki lemonn nepli siport nou. Ankor enn fwa Prezidan Michel in prouv avek son bann oponan politik ki son desizyon ti byen e bon. Lemonn eksteryer i ekspekte en dirizan ki rezonnab pour zot negosye avek,” i ti dir.

A lepok ki nou ti pe al rantre dan reform, serten politisyen ti propoze ki nou aret devlopman dan sa pei, tel parey bann proze konblaz e konsantre plito lo rezourd problenm foreks ki dapre zot ti pli imedyat. Prezidan Michel ti deside pour malgre defi, envestir lo plis later pour devlopman. I ti panse ki se selman krwasans ekonomik ki pou kapab sov nou, e ki krwasans ekonomik i depan lo en sekter prive ki pe kontinyelman grosi, e ki sel fason pour zot grosi se fer ki zot annan resours pour devlope tel parey later konblaz.

“Listwar in prouve ozordi avek sa pake dimoun ki pe rod en bout later konble, ki Prezidan Michel ti byen e korek dan son desizyon e ki lopozisyon sa lepok ti tou senpleman short-sighted pour vwar pli lwen ki sa. Ankor enn fwa, Prezidan in prouv avek son bann oponan politik ki son desizyon ti byen e korek e ki ozordi in aport fri pour pei.

“Leta nou nasyon i endike ki ler nou ti ganny atake avek pirat, Prezidan Michel ti pran sa desizyon kouraze pour fight back. Nou ti pas lalwa isi dan sa Lasanble pour ki Sesel i vin en sant anti-piratri e ki nou prizon i kapab ganny servi pour enkarser bann pirat.

“Sa swa, sa desizyon pa ti ganny sipor serten politisyen, ki sa lepok ti demande akoz  ki pti Sesel pe anzard li dan sa bann gran demars, e si Moris nou pei vwazen pa’n fer li akoz nou nou bezwen fer. Listwar in prouve, ki Prezidan Michel ti byen dan son desizyon e ki ozordi, gras a nou zefor e rol pivotal dan sa lalit, problenm piratri dan nou lanmer pe ganny met anba kontrol. Prezidan Michel in prouv avek son bann oponan politik, ki son desizyon sa lepok ti bon e byen kalkile.  

“O moman ki nou ti dan reform, Prezidan Michel ti deside met an plas en Liniversite pour nou zenn. Akote sa, ti annan plizyer progranm Young Leaders.

Sa lepok bokou ti dir ki Sesel i tro pti pour annan en liniversite, e ki sa progranm Young Leaders pa enn ki bon pour pei. Prezidan ti deside ki si Sesel pe antreprann reform fondamantal i ti pou bezwen mendev kalifye pour siport bann sanzman ki reform ti pe anmennen. Ozordi, Liniversite Sesel pe al akey son bann premye etidyan etranze e in prodwi pour Sesel zonm ek fanm konpetan ki pe travay pour nou pei. Young Leaders programme i anmars, e plizyer zenn in kalifye e pe donn en koudmen fer marse sa pei. Ankor enn fwa, Prezidan Michel in prouv avek son bann oponan politik ki son desizyon ti enn byen kalkile e ki se zot ki ti mal dan zot desizyon.

Ler Prezidan Michel ti demann bann politisyen pour fer en lapros anver Linite Nasyonal, i annan ki ti dir ki i pa senser.

I annan ki ti refize partisip dan sa legzersis ki ti pou inifye nou. Ozordi, i annan en foronm o-nivo avek dimoun avek divers pwennvi politik. Me zot in prouve ki en politik sivilize i posib, ki nepli tan pou fer politik deryer en pick-up e anvoy lensilt lo dimoun, ki dan Sesel modern napa plas pour negativite. Prezidan Michel in prouve ki son desizyon pour anmenn en politik linite nasyonal ti enn ki bon pour pei, e ki bann ki ti opoz li, ti’n mal azir e mal kalkile.

O moman reform, Prezidan Michel ti deside gard STC anplas. Son rol sete pa pour fer konpetisyon avek sekter prive, me siport zot, me plis ankor fer sir ki dan pti Sesel, nou bann komodite de baz i la, e ki son pri i abordab.  Prezidan ti konnen ki en zour en politisyen pou dir semafot an sa ki konsern en sistenm marse lib sovaz.  

Ozordi lider lopozisyon in dir nou ki marse lib pa pe garanti en bes dan pri komodite.  Ozordi  STC pe ede siport en lekonomi ki pti e vilnerab parey pour nou. Ankor enn fwa, desizyon pour gard STC ti enn ki bon pour Sesel ek Seselwa. In prouve ki sa desizyon ti bon, e in prouve ki en liberalizasyon sovaz parey serten ti’n propoze ti pou destriktiv pou Seselwa.  Lider lopozisyon in admet ki sa i en fe.  

“Alors si listwar in prouve ki sa bann cowboy ti mal dan zot bann desizyon sa lepok, kwa ki fer zot alors kalifye pour dirize? Ki garanti ki nou annan ki zot pou fer bann bon desizyon? Avek en rikord move desizyon, kwa alors ki fer sa bann dimoun kalifye pour fer bon desizyon? Nou pa pe demann bokou, nou pe senpleman demande ki sa dimoun i rezonn byen dan son desizyon.

En prezidan pa ganny fer dan moul, ouswa dan koridor bann biro politik, ouswa deryer en pick-up, ouswa dan lofis avoka. En Prezidan i ganny fer par son rikord travay. Par son bann bon desizyon ki i pran. Par sa pasyon pour travay. Par konpasyon pour lezot. Si en dimoun napa konpasyon i pa kapab dirize. Sesel modern napa plas pour en politik Cowboy.

“En prezidan i ganny fer par son fason ki i ekoute, konsilte e azir lo bann pwen ki’n ganny propoze. En zonm ki pa konn ekoute, pa kalifye pour diriz lezot,” Manmzel Rose ti fer resorti.

I ti fer remarke ki nou’n akonpli bokou avek en politik kritik pozitiv. Bann dimoun ki rezonnab dan nou pei in avans devan e donn en koudmen fer nou pei marse. Foronm o-nivo se en group dimoun rezonnab ki pe donn koudmen fer pei marse.  Reprezantan sekter prive, se en group dimoun rezonnab ki met zot pwennvi devan pour fer pei bouze. Bann dirizan bann groupman relizye se en bann dimoun rezonnab pour kontinyen mentenir en konpa moral e spirityel. Nou’n reisi ansanm fer bokou dimoun konpran ki sel fason pour Sesel progrese se pour nou travay ansanm.

Dan sa nouvo Sesel, nou bezwen en nouvo lapros anver nou dimoun. Seselwa i en nasyon ki’n grandi, nou annan en nasyon modern e sofistike. Sel fason pour nou bouz devan se pour nou dyaloge, se pour nou propoze, se pour nou kontribye, se pour nou aksepte kritik, se pour nou aranze, se pour nou vin bann dimoun ki rezonnab.”

Ler in arive pour nou ansanm tras en lot sapit nou listwar.

Manmzel Rose ti dir ki nou’n travay dan sa pei. Ozordi, nou pe vwar rezilta nou travay.

“Lepep in travay, sa personn pa kapab demanti. Nou’n travay dan sa pei, e bokou in ganny fer. Me, travay pa ankor fini. Nou bezwen kontinyen travay pour mentenir sa stil lavi. Nou bezwen kontinyen travay pour amelyor sa stil lavi. Nou bezwen kontinyen travay pour rezourd problenm dimoun, pour adres konsern, pour tenir nou pei.

Me i ti azoute ki i ankor annan problenm. Napa nanryen pou kasyet ki nou pep ozordi pa zis satisfe avek en sistenm lasante ki gratwit, zot anvi en sistenm lasante de kalite. Sa i nivo lavi ki nou’n arive.

“Eski nou annan problenm dan nou sistenm ledikasyon? Wi nou annan. Eski nou mank ansennyan kalifye? Wi nou manke. Me, eski pa i osi vre ki pandan sa dernyen 4 lannen Parti Lepep in antreprann pa mwens ki 3 proze lekol nef -- enn Glacis, enn Perseverance e enn La Rosiere -- ensi ki renovasyon plizyer lezot lekol? Eski i pa vre ki pandan sa 4 dernyen lannen nou’n train pa mwens ki en 50enn nouvo ansennyan? Eski i pa vre ki defi ledikasyon alors i osi defi responsabilite paran? Eski nou annan problenm drog dan sa pei? Tro bokou. Me, lekel ki pe pran en lapros responsab kont drog, e en lalit zero tolerans kont drog? Lekel ki parfwa vwar li li tousel pour ede detox bann viktim, siport bann paran e dil avek bann dealers? Anmenmtan lekel ki pe fer nou zenn krwar ki i ok pour fim marijuana?

Eski nou annan problenm sosyal dan sa pei? Wi, nou annan. Me, lekel ki’n pas tou kalite lalwa pour fer sir ki bann ki responsab pour serten bann fleo pa ganny soutire par lalwa? Lekel ki annan plan pour kree en Police Child Protection Team zisteman pour ede rezourd sa bann defi ki nou pe fer fas avek? Lekel ki ti met an plas Family Tribunal, bann lalwa sever pour protez nou zanfan, sistenm pour reabilit bann kondannen, sant detox pour ed nou zenn sorti anba sa move venen ki apel drog, sant reabilitasyon pour bann zenn delenkan, progranm pour reabilit bann dimoun ki dezert zot lakour e trouv zot pe dormi obor semen? Lekel ki’n anmenn en kanpanny nasyonal anver en renesans sosyal si pa Parti Lepep?

Eski nou annan problenm public service delivery? Eski i anann dimoun ki depi byen lontan pe esper en larepons ki i pa ankor gannyen? Vre. I en fe. Nou konnen akoz toulezour nou lo telefonn pe esey entervenir e fer pledwari lo lapar nou zabitan. Me, eski nou pou dir ki napa zefor ki pe ganny fer pour adres problenm public service delivery? sa i fo. Delivre en servis efikas i en tre gran konsern pour nou bann politisyen, sa i rezon akoz nou isi dan sa Lasanble nou pe kontinyelman koz lo kot i mal menm si i annan ki pa kontan ler nou fer sa. Sa i nou travay konman manm lasanble, nou’n ganny manda lepep, nou pe fer li pour siport plan travay ki Prezidan Michel ek Parti Lepep ti met devan a son eleksyon, nou fer li akoz nou krwar ki nou merit delivre pli byen pour pep Seselwa.
 E la prezidan in dir nou aranz nou. Se imen ki pe run sa bann departman gouvernman, e kot i annan imen pou touzour annan plas pour lerer ek febles. Sa pa en leskiz, me i en fe ki nou merit aksepte. Me, eski bann ki pe zouir lo sa febles e serten fristrasyon lepep, eski sa bann politisyen ki pe pas komanter negativ, eski zot in met ater en plan lo ki mannyer pour redres sa bann defi? Eski parfwa se pa zot ki pe ankouraz en latitid boykot e fer dimoun fristre?
Eski nou bezwen kolekte plis larzan dan taks? Byensir. Eski mon krwar ki serten pa merit pey taks dan sa pei? Of course not. Lefe i reste ki anba gouvernman parti lepep, personn pa par lao lalwa, ni menm son bann politisyen. Anmenmtan lefe I reste ki dimoun i merit fer zot travay byen, san malis, san move lentansyon. La osi mon felisit profesyonalizm serten endividi dan sa pei ki vwar sa e ki konpran sa.

Eski nou annan konsern kou lavi ek laprovrete? I vre ki nou annan dimoun ki merit nou sipor. I vre ki i annan fanmir ki pe vwar li difisil pour fer de bout zwenn. Me eski pa i vre ki se nou ki’n etablir saler minimonm, welfer, school support pour bann zanfan mwen fortinen, e tou sa ki nou fer pour siport sa bann fanmir? Eski pa i osi vre ki nou mezir pour sa ki nou apel lapovrete dan Sesel i en lot mezir, par lefe ki tou Seselwa ozordi i annan en telefonn portab, tou Seselwa i annan akse avek sistenm lasante ek ledikasyon gratwit?   Eski napa self-inflicted poverty dan nou pei?   Eski i pa vre ki se nou lepep ki’n met ater en plan pour soutenir Seselwa?

Eski nou bezwen redres nou lapolis? Byensir. Nou bezwen en servis lapolis ki pli efikas e ki reponn lapel nou zabitan. Nou bezwen plis zenn dirizan dan lapolis, me osi dimoun avek matirite. En friendly police, me enn ki met lord ek lape dan nou pei.

Le pwen ki mon pe fer, se ki en sanzman gouvernman pa garanti ki sa bann problenm pou disparet. Napa garanti ki par en baton mazik, soudennman nou lekol pou plen avek teachers kalifye, nou pou ganny tou dokter ki nou bezwen, ki tou nou bann fleo pou disparet e ki tou dimoun dan gouvernman pou travay a la oter e ki tou dimoun ki bezwen larzan kot welfer pou gannyen. Napa garanti ki avek en nouvo ladministrasyon tou politisyen lanmen pou prop, pou napa koripsyon, pou napa mismanagement, pou napa move desizyon,” Manmzel Rose ti fer resorti.

 

 

 

» Back to Archive