Gro karang in tonbe, me lekel ki benefisye? |20 January 2016

Nouvel lokal depi semenn pase in sarze avek bann size politik, trezyenm mwan saler, preparasyon pour larantre lekol eksetera. Me size ki’n sanble plis domin laktyalite se sa kantite karang balo ki’n tonm anndan brizan ou menm lo lans ou dan por, dan bann landrwa parey Anse à la Mouche, Anse Royale, Anse Nord-Est e Bel Ombre.

Me karang tonbe pa en fenomenn nouvo. Dapre bann granmoun sa in toultan arive, sirtou dan letan vann-nor ou vann-norwa.

Leksplikasyon syantifik e ofisyel ki Lotorite Lapes Sesel (SFA) in donnen pour sa se ki karang i sivre makro ziska lo sek. Bokou dimoun in sepandan kestyonnen akoz nou’n vwar zis karang me nou pan’n war makro? Larepons serten o zofisye i ki makro i pli pti e i ganny sans resorti dan labe e retourn dan lanmer profon.

Ladiferans avek sa ki’n arive semenn pase, se ki letan karang ti tonbe lontan, tou dimoun ti kapab anmas en karang, oubyen koup en ronden, en latet ouswa en lake e anmenn se li pour kwi. Sa fwa si, se peser ki’n sanble pli benefisye akoz zot in anmas sa bann karang e vann tre ser. Serten rapor pe menm dir ki zot in vann ziska 450 roupi en karang!

Largiman zeneral bann peser se ki zot bezwen profite la ki zot ganny pwason, pour zot kapab ganny en pti profi. Zot in fer rapel vann-swet kan lanmer i move, zot pa kapab sorti pour al lapes e pwason i vin rar, e osi bann lensidan parey gomon kontaminen ki ti touy pwason lannen pase.

Piblik lo son kote, i santi ki sa bann peser pa ti devret vann karang osi ser, akoz parey serten dimoun in dir «sa i sorti kot Bondye» e personn pa’n bezwen fer zefor, ni depans letan ek bennzin pour al lapes.

Temwen in rakonte ki dan serten ka, karang in ganny tyonbo par lake e ganny anvoye ater. Dan serten landrwa parey Bel Ombre, peser ti met lasenn pour atrap zot, menm si SFA in dir ki sa i en pratik ilegal.

Erezman, pa tou peser ki’n dakor avek sa pri ki karang ti pe vann. Dan en pti diskisyon kot ‘Bar Peser’ lo Por Lapes yer bomaten, en zenn peser sorti Anse Boileau ti fer resorti ki en karang pa ti devret vann pli ser ki 150 roupi, e dan ka kot en dimoun napa larzan, i ti devret kapab ganny en karang pour nanryen.

Menm si lamazorite son bann koleg pa ti dakor avek li, son refleksyon ti fer poz serten kestyon. Par egzanp, ler sitiasyon pa dan zot faver parey ler kontaminasyon gomon ti touy pwason, pa zot in ganny sakenn 4000 roupi? En lot kestyon: La ki pri bennzin in desann, eski pri pwason pou osi desann? An tenan kont osi ki peser pe deza benefisye avek en konsesyon lo bennzin.

Apre tou, fodre peser i osi realize ki konmela en poul sorti Brezil i vann 70 roupi. Tanpi nou tradisyon manz pwason, nou pos ki konte!

Finalman, bokou dimoun pe osi dir ki fodre fer atansyon ki Bondye pa repran sa ki in donn nou. Bann granmoun in profite pour fer mazinen ki karang balo tonbe i anmenn lepidemi, parey ladyare. En vye peser in menm asosye sa fenomenn karang tonbe avek kontaminasyon toksik lanmer.

«Byento nou pou vwar maladi ki pe vini,» i ti dir.

An dot mo, konmsi i ti oule dir ki tasyon Bondye i pini nou e nou osi nou fini parey gro karang!