Lazournen Enternasyonal Lalang Maternel, 2012-‘Lansennyman lalang maternel ek ledikasyon enklizif’ |18 February 2012
Tenm ki Unesco in swazir an 2012 pour komemor sa lazournen se, Lansennyman lalang maternel ek ledikasyon enklizif. Unesco i oule souliny lenportans lalang maternel dan loptik drwa a ledikasyon e ankouraz sak pei manm pour promouvwar lansennyman ek ledikasyon dan lalang maternel.
Sete le 17 Novanm, 1999 ki Unesco ti deklar le 21 Fevriye Lazournen Enternasyonal Lalang Maternel pour lapremyer fwa.
Sa ti ganny fer dan konferans zeneral, e lobzervasyon sa lazournen ti ganny formelman rekonnet par Nasyon-z-Ini dan son Lasanble Zeneral an 2008 par en rezolisyon ki ti etabli sa lannen koman Lannen Enternasyonal bann Lalang. Par menm rezolisyon, Nasyon-z-Ini ti lans en lapel pour promouvwar linite dan diversite ek konprenezon enternasyonal atraver miltilengwizm ek miltikiltiralizm.
Le 16 Me 2009, Lasanble Zeneral Nasyon-z-Ini, dan en lot rezolisyon konsernan sa lazournen, ti fer en lot lapel avek tou pei manm pour ‘promouvwar prezervasyon ek proteksyon tou bann lalang ek bann pep lemonn.’
Annefe, rezon ki le 21 Fevriye in ganny swazir koman dat pour komemor bann lalang, se ki i reprezant sa dat ki 4 etidyan an Bangladesh ti ganny touye dan en protestasyon pour ki zot lalang maternel i ganny rekonnet. Sa bann etidyan ti dan en demonstrasyon dan lavil Dhaka, e lapolis, ki ti dirize sa letan par Gouvernman Pakistane, ti tir koudfe lo lafoul etidyan.
Langaz i zouti pli pwisan ki annan pour prezerv e devlop nou leritaz tanzib e entanzib. Tou aksyon pour promouvwar e difiz bann lalang maternel i non selman ankouraz diversite lengwistik ek ledikasyon miltileng me i osi servi pour devlop konesans lo bann tradisyon kiltirel e lengwistik dan lemonn, e enspir solidarite parmi imen baze lo konprenezon, latolerans ek dyalog.
Donk, swa Ledikasyon koman domenn ki tenm sa lannen i baze lo la i tre relevan pour sa dyalog ek konprenezon enternasyonal ki Unesco pe toultan serse, afen ki i ava annan lape dan lemonn. Ledikasyon i en drwa fondamantal tou imen, e i esansyel pour egzers tou lezot drwa imen. I promouvwar laliberte endividyel e i donn pouvwar pour azir, ki an rezilta, i anmenn bokou benefis dan domenn devlopman. Sepandan, de milye zanfan ek adilt i ankor ganny deprive en ledikasyon, e sa souvan, akoz laprovrete.
Bann lenstriman Nasyon-z-Ini ek Unesco in etabli bann lobligasyon legal lo nivo enternasyonal konsernan drwa a ledikasyon. Sa bann lenstriman i promouvwar e devlop drwa sak dimoun pour zouir en ledikasyon de kalite, san diskriminasyon ou leksklizyon. Sa bann lenstriman i osi temwanny lenportans ki bann leta manm ek kominote enternasyonal i atase avek aksyon organize pour fer drwa a ledikasyon vin en realite. I dan lanmen bann gouvernman pour ranpli zot lobligasyon, ki swa legal ou politik, kot i konsern provizyon en bon nivo ledikasyon pour tou dimoun, e pour fer en swivi de pre e efektif vizavi bann stratezi ledikasyon.
Ledikasyon i en zouti pwisan ki kapab permet adilt koman zanfan ki ganny marzinalize sosyalman, retir zot lekor dan lapovrete e partisip plennman koman sitwayen.
En kontribisyon Lenstiti Kreol, Sesel